Sau hơn một thập niên thực hiện Nghị định 24/2012 về quản lý hoạt động kinh doanh vàng, ban đầu Chính sách độc quyền sản xuất vàng miếng được kỳ vọng sẽ giúp ổn định thị trường.
Tuy nhiên, trên thực tế chính sách này, đã khiến thị trường vàng ở Việt nam méo mó và mất cân bằng nghiêm trọng. Chênh lệch giá vàng trong nước – thế giới có lúc lên đến 18 –20 triệu đồng/lượng, dẫn đến tình trạng buôn lậu vàng.
Tình trạng này kéo dài, trong khi nguồn cung vàng miếng không được bổ sung suốt nhiều năm, đã tạo ra hiện tượng đầu cơ, tích trữ bất thường và gây bất ổn tâm lý xã hội.
Mới nhất, Tổng Bí thư Tô Lâm đã tuyên bố xóa bỏ thế độc quyền vàng miếng theo hướng đa dạng hóa nhà sản xuất, minh bạch hóa thị trường. Đồng thời, Thủ tướng Chính phủ cũng đã chỉ đạo đưa chênh lệch giá vàng trong nước với thế giới về mức 1–2%.
Động thái này diễn ra ngay sau Kết luận thanh tra toàn diện từ Ngân hàng Nhà nước khẳng định rằng, thị trường vàng đang bị thao túng bởi các “nhóm lợi ích” đã lợi dụng thế độc quyền để trục lợi.
Trong đó, doanh nghiệp SJC là doanh nghiệp duy nhất được gia công vàng miếng và giữ vai trò gần như tuyệt đối trong điều tiết giữa cung và cầu, kể cả việc định giá vàng miếng trong nước.
Cùng với SJC, các “ông lớn” khác như PNJ, Bảo Tín Minh Châu, và hai ngân hàng TPBank và Eximbank cũng bị nêu tên trong báo cáo sai phạm.
Đáng lo ngại, có thời điểm “nhóm lợi ích” này thực hiện đến 15% tổng giao dịch vàng, chủ yếu là các giao dịch khống, tạo thanh khoản ảo nhằm thao túng thị trường và tạo sóng giá. Nhưng lợi nhuận không biết đã chảy về đâu?
Từ đó, chính sách độc quyền sản xuất vàng miếng, đã trở thành rào cản cạnh tranh, khiến thị trường vàng méo mó, khiến trong năm 2024, người dân phải xếp hàng để mua vàng.
Công luận thấy rằng cuộc cải cách này chỉ thực sự hiệu quả nếu chuyển từ cơ chế “độc quyền” sang mô hình “giám sát có cạnh tranh”. Đồng thời, Ngân hàng Nhà nước cần xây dựng quỹ dự trữ vàng quốc gia độc lập để can thiệp khi thị trường biến động.
Chỉ khi thị trường Vàng được trả lại cho sự cạnh tranh minh bạch, lợi ích mới thuộc về người dân. Chứ không thể để nằm trong tay một nhóm lợi ích giấu mình sau vỏ bọc “ổn định thị trường” như hiện nay.
Hồng Lĩnh – Thoibao.de
