Bi hài chuyện cơ chế “đặc thù” ở Việt Nam

Link Video: https://youtu.be/BzqsPiN2CFk

Ngày 27/5, blog Trân Văn trên VOA có bài “‘Đặc thù’ và ‘đột phá’, vừa bi, vừa hài!”

Theo đó, tác giả đề cập đến việc Chính phủ vừa gửi Quốc hội Dự thảo nghị quyết liên quan tới “thí điểm một số cơ chế đặc thù phát triển TP HCM” với “27 điểm” được gọi là “mới, đột phá”.

Theo tác giả, trong ba thập niên vừa qua, hai cụm từ “đặc thù” và “đột phá” xuất hiện thường xuyên, không chỉ trên môi miệng nhiều viên chức hữu trách, mà còn liên tục được lặp đi, lặp lại ở nhiều nghị quyết và đủ loại văn bản. Nếu chỉ tính riêng TP. HCM thì “đặc thù” và “đột phá” đã được ngắt ra, gắn vào nhu cầu ổn định và phát triển của đô thị lớn nhất Việt Nam này ít nhất cũng hàng chục năm.

Cần lưu ý, tác giả nhắc lại, hồi 2017, Quốc hội Việt Nam từng ban hành nghị quyết dành riêng cho TP.HCM, với cơ chế “đặc thù” để “đột phá”. Tuy nhiên, cơ chế này không đi đến đâu. Sau 6 năm, giờ lại sắp phải “nhất trí thông qua” một… nghị quyết nữa! Giống như nhiều lĩnh vực, nhiều nơi ở Việt Nam, trước nay, những “đặc thù” và “đột phá” chỉ mang lại kết quả duy nhất là… càng ngày càng… nát!

Tác giả đặt câu hỏi, chắc chắn lần này, ở Kỳ họp thứ 5, các Đại biểu Quốc hội khóa 15 (2021 – 2026) sẽ biểu quyết để ban hành một nghị quyết khác, nhưng liệu “27 điểm mới”, được khẳng định là đột phá”, có khiến tình hình khả quan hơn không?

Và tác giả đưa ra nhận xét: Dường như là không có gì khả quan! Hồi thượng tuần tháng trước (4/2023), khi tham dự cuộc họp về tình hình kinh tế – xã hội quý 1 do Ủy ban Nhân dân TP.HCM tổ chức, ông Nguyễn Văn Nên, Bí thư TP. HCM, nhận định: “Nếu mỗi quý là một trận đấu thì TP.HCM đã thua đậm trận đầu. Dù đã dự đoán sẽ đối diện với nhiều khó khăn, thách thức nhưng không thể ngờ kết quả lại tụt xuống sâu như vậy! (tốc độ tăng tổng sản phẩm – GRDP – trong quý 1 năm nay của TP.HCM chỉ đạt 0,7%).

Tác giả căn cứ những tuyên bố, nhận định của các viên chức hữu trách từ Trung ương đến địa phương, thì khó khăn chủ yếu khiến kinh tế – xã hội TP.HCM không những không thể phát triển, mà còn lụn bại, là vì “vướng mắc”. Mà… “vướng mắc” lại do chính các cá nhân và hệ thống tạo ra, kể cả khi ai cũng biết “môi hở, răng lạnh” (TP.HCM là nơi mức độ đóng góp xấp xỉ 30% ngân sách quốc gia)!

Tác giả dẫn 2 văn bản có liên quan đến tình hình kinh tế – xã hội ở TP.HCM. Một là phát biểu của ông Nguyễn Chí Dũng, Bộ trưởng Kế hoạch Đầu tư: “Riêng năm 2022, TP.HCM hỏi Bộ KHĐT 584 văn bản, Bộ phải trả lời 604 văn bản nhưng các vấn đề đó không quan trọng, điều quan trọng là các nội dung hỏi đều thuộc thẩm quyền của thành phố. Đó mới là điều quan trọng, cho thấy hiện tượng né tránh, đùn đẩy, đá bóng lên trên rồi lại ngồi chờ…”

Văn bản thứ hai là của Chủ tịch TP.HCM, trả lời: Thứ nhất, có những vấn đề thực tiễn của thành phố phát sinh mà quy định pháp luật chưa có, nên phải hỏi. Thứ hai, có những nhóm vấn đề đã có quy định, nhưng luật này khác, luật kia khác, cần phải hỏi. Thứ ba, đã có quy định rồi nhưng cách hiểu khác nhau, nên phải hỏi. Thứ tư, có những vấn đề rõ rồi nhưng do nghiên cứu chưa chắc ăn, nên hỏi, nếu quy nhóm này sợ không dám làm là trúng, nhưng các nhóm còn lại phải hỏi. Trong hơn 600 văn bản trả lời đó, có rất nhiều nội dung trả lời không rõ, căn cứ vào trả lời cũng không biết làm sao.”

Tác giả nhận xét, một quốc gia mà từ hệ thống chính trị đến hệ thống công quyền vừa đặt bẫy, dựng hàng rào để tạo ra vô số “khó khăn, vướng mắc”. Rồi cũng chính cái hệ thống đó vừa thúc giục thành viên trong các hệ thống “dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm”, thậm chí còn toan ban hành văn bản lập quy để khen thưởng, động viên các cá nhân đạp lên, vượt qua chủ trương, chính sách, quy định pháp luật, ngoài chỉ đạo, “vướng mắc tới đâu, tháo gỡ tới đó”. Lãnh đạo hệ thống không thấy, không nghĩ, không thể làm gì khác hơn, thì làm sao giữ được sự ổn định để phát triển?

Chỉ với hệ thống chính trị, hệ thống công quyền như vậy, mới có “đặc thù”, mới có “đột phá”, mới có “tự hào” vì tạo ra cơ chế “đặc thù”. Cứ “đột phá” như thế bao nhiêu lần nữa thì.. tan tành?