Việt Minh đánh Pháp, vai trò của Mỹ: Các vấn đề trong sách mới

Link Video: https://youtu.be/zmIX_Uj2CO4

“Con đường dẫn đến Việt nam: Mỹ, Pháp, Anh và Cuộc chiến Việt nam đầu tiên” là cuốn sách mới ra gần đây, của Tiến sĩ Pablo de Orellana, viết về Cuộc chiến Việt Nam lần thứ nhất.

Tác giả là giảng viên tại Khoa nghiên cứu chiến tranh, King’s College London, Anh quốc.

Trong sách, tác giả đặt vấn đề tại sao Hoa Kỳ tham gia vào chiến tranh Việt Nam? Điều gì đã khiến Hoa Kỳ tin rằng Việt Nam là mối đe dọa đối với các lợi ích của Washington?

BBC News Tiếng Việt có cuộc phỏng vấn với Tiến sĩ Pablo de Orellana về các câu hỏi chính trong sách.

Tiến sĩ Pablo de Orellana: Chiến tranh Việt Nam lần thứ nhất, như Ken Burns đã gọi trong loạt phim tài liệu về Việt Nam năm 2017, là một “sự bí ẩn”, cuộc chiến tranh thuộc địa báo trước việc Mỹ tham gia vào Việt Nam.

Đối với các nhà sử học chúng tôi, đó là một cuộc chiến tranh thuộc địa quan trọng để nghiên cứu, vào năm 1945 khi Pháp gửi một đội quân khổng lồ để thiết lập lại quyền thống trị, cũng là cuộc chiến mà Hoa Kỳ bị lôi kéo vì chủ nghĩa chống cộng.

Cuốn sách của tôi, Con đường đến Việt Nam, nghiên cứu cách thức ngoại giao của Pháp để thuyết phục Hoa Kỳ rằng xung đột ở Việt Nam không phải liên quan chủ nghĩa thực dân Pháp mà là chủ nghĩa cộng sản.

Chiến tranh Việt Nam lần thứ nhất đáng để nghiên cứu vì nó chứa đựng mầm mống tại sao cuộc chiến thứ hai, và nổi tiếng hơn, của Mỹ ở Việt Nam là không cần thiết.

Thực tế là, người Mỹ có thể đã từ chối ủng hộ nỗ lực của thực dân Pháp và để mặc cho họ chiến đấu một mình, như đã làm sau đó ở Algeria.

Những người Việt Nam nổi dậy, trong một liên minh phức tạp gọi là Việt Nam Độc Lập Đồng Minh Hội, muốn giành độc lập và liên kết với Mỹ, Anh và Ấn Độ mới độc lập, và đã tìm kiếm sự giúp đỡ từ các quốc gia này.

*Hồ Chí Minh quan sát Mặt trận Đông Khê (1950)*

Cuối cùng, Pháp đã thành công trong việc thuyết phục người Mỹ rằng những người nổi dậy ở Việt Nam không phải là những người theo chủ nghĩa dân tộc thực sự, mà là những kẻ theo Liên Xô, trong ‘kế hoạch tầm xa của Liên Xô nhằm chinh phục Đông Nam Á’ và khiến Mỹ phải chi trả và hỗ trợ hầu hết các nỗ lực chiến tranh của Pháp, đặc biệt là từ năm 1948 đến năm 1952.

Nghiên cứu các nguồn nổi tiếng, cũng như các tài liệu lưu trữ của Pháp chỉ được phát hành vào cuối những năm 2000, cuốn sách của tôi khám phá các nỗ lực ngoại giao quy mô lớn, lặp đi lặp lại và phối hợp của Pháp nhằm đánh lừa người Mỹ ủng hộ Pháp chiến tranh thuộc địa dưới chiêu bài chống cộng sản.

Nhiều nhà ngoại giao Mỹ lúc đó đã biết và cảnh báo rằng người Pháp đang phóng đại ‘bóng ma Cộng sản’, nhưng cuối cùng lập luận của Pháp đã thắng.

Đã từng có bức thư nổi tiếng của Hồ Chí Minh gửi Tổng thống Truman vào tháng 2 năm 1946. Để chống lại quân Nhật ở Đông Dương, ông Hồ và lực lượng du kích Việt Minh đã từng phối hợp chặt chẽ với lực lượng đặc biệt Mỹ. Tuy nhiên, cuối cùng, chính sách đối ngoại của Mỹ đã không thừa nhận đảng của ông Hồ.

Trong bức thư nổi tiếng đó của ông Hồ Chí Minh gửi Truman năm 1946, và trong nhiều bức thư khác từ năm 1945 đến năm 1947, gửi cho Truman, Attlee, de Gaulle, Bidault và Byrne và thậm chí gửi tới phiên khai mạc của LHQ tại San Francisco, tất cả đã được phân tích trong sách của tôi. Trong đó, Việt Minh đề xuất được dẫn dắt bởi các cường quốc phương Tây trong cuộc đấu tranh giành độc lập.

Cụ thể, họ yêu cầu Mỹ và Anh giúp Pháp xem xét cách trao độc lập như với Ấn Độ, sẵn sàng trao cho Pháp những đặc quyền lớn trong một thỏa thuận giống như Khối thịnh vượng chung.

Việt Minh đã cộng tác chặt chẽ với lực lượng đặc biệt của Mỹ (OSS, tiền thân của CIA) trong Thế chiến thứ hai và trong một thời gian ngắn, ông Hồ đã hỗ trợ OSS với tư cách là điệp viên và sử dụng mật danh ‘Lucius’.

Nhiều người Mỹ, từ Roosevelt đến các nhà ngoại giao ở thực địa, rất thông cảm với chính nghĩa của Việt Nam, như tôi ghi lại rất chi tiết, và cảnh báo các sếp của họ ở Washington rằng người Pháp đang sử dụng ‘trò lừa đảo cộng sản’ để nhờ Mỹ giúp tái chiếm Đông Dương.

Trong cả năm 1945, 1946 và phần lớn năm 1947, người Mỹ đã không tin luận điểm ‘ma quỷ cộng sản’. Tuy Mỹ cung cấp một số hỗ trợ, họ vẫn khuyến khích người Pháp áp dụng một giải pháp như Mỹ đã làm ở Philippines năm 1946 và Anh ở Ấn Độ năm 1947.

Trong khi đó, các nhà ngoại giao Pháp đã nghiên cứu chi tiết việc ‘bán’ ý tưởng cho người Mỹ và kết luận rằng chứng minh Việt Minh là một phần trong nỗ lực của Liên Xô nhằm chinh phục Đông Nam Á là cách duy nhất.

Nghiên cứu của tôi với hơn 8.000 tài liệu ngoại giao được lưu trữ từ cả bốn quốc gia cho thấy Pháp muốn chứng tỏ, thứ nhất, rằng Việt Minh là quân của Liên Xô và thứ hai, Pháp mong muốn ‘cuối cùng’ trao cho Việt Nam độc lập.

Sau cuộc đàm phán Fontainebleau năm 1946 – bị phá hoại bởi Thống đốc Đông Dương và Đô đốc Georges Thierry d’Argenlieu – người Mỹ đã hết sức chỉ trích việc Pháp từ chối cho phép người Việt Nam tự quyết, nhưng Mỹ vẫn lo ngại về chủ nghĩa Cộng sản.

Điều này có nghĩa là, đối với ngoại giao của Pháp, điều quan trọng là phải chứng minh rằng Việt Minh là quân cờ kiểu Stalin của Liên Xô. Điều này thật khó khăn vì mặc dù một phần của Việt Minh là cộng sản cuồng nhiệt, bao gồm cả những nhân vật chủ chốt như Võ Nguyên Giáp, nhưng họ cũng bao gồm một loạt các chính trị gia ủng hộ độc lập khác, từ những người theo chủ nghĩa quân chủ đến Quốc Dân Đảng.

Điều quan trọng là, các đảng viên cộng sản của họ không liên kết với Liên Xô hoặc Trung Quốc và đảng này không nhận được bất kỳ sự ủng hộ nào từ bên ngoài của phe cộng sản – thực tế là đảng Cộng sản Pháp, có thể được hướng dẫn bởi Liên Xô, đã bỏ phiếu cho cuộc chiến chống lại phe cộng sản Việt Nam.

Các nhà ngoại giao Pháp liên tục đưa ra các cáo buộc về “bằng chứng” rằng Việt Minh là công cụ của Liên Xô, nhưng các đối tác Mỹ của họ không thể tìm ra cơ sở nào để chứng minh cho những tuyên bố đó.

Trong một ví dụ vui nhộn, phái bộ châu Á đầu tiên của CIA đã tìm kiếm bằng chứng về việc một đội ngũ ‘cố vấn Liên Xô’ ở miền Nam Trung Quốc đang hướng tới Việt Nam, chỉ để phát hiện ra một nhóm nhỏ ‘những kẻ lang thang’ của Nga đang chết đói ‘trốn thoát’ qua Trung Quốc.

“Bằng chứng” cuối cùng, vào cuối năm 1947, do Sureté cảnh sát mật thuộc địa của Pháp ngụy tạo, đã không bao giờ được chứng minh, nhưng đã trở nên có ảnh hưởng bởi vì Vương quốc Anh đã xác nhận nó.

Do Anh cũng tìm cách tận dụng sự giúp đỡ của Hoa Kỳ cho cuộc chiến chống lại quân nổi dậy cộng sản ở Malaya, Ngoại trưởng Bevan đã xác nhận “bằng chứng” của Pháp, mà các nhà ngoại giao Anh không tin là đáng tin cậy, về các động thái của Liên Xô ở Đông Nam Á và Việt Nam.

Từ năm 1948, sự trợ giúp của Hoa Kỳ cho Pháp đã tăng lên ồ ạt, và cam kết của họ đã tăng lên đến mức Hoa Kỳ vẫn ở lại Việt Nam ngay cả sau khi người Pháp từ bỏ việc tái chiếm thuộc địa.

Nỗi sợ hãi của họ đã trở thành một lời tiên tri tự ứng nghiệm: từ năm 1948, Việt Minh đã trải qua một quá trình Cộng sản hóa và tìm kiếm sự giúp đỡ của Trung Quốc và Liên Xô để chống lại người Pháp.

Xung đột này và các động lực của nó sẽ tác động sâu sắc đến các xung đột sau này của Việt Nam. Rõ ràng nhất, cam kết của Hoa Kỳ đối với chủ nghĩa chống cộng sản ở Việt Nam được hình thành vào cuối những năm 1940 sẽ buộc Hoa Kỳ tham gia một cuộc chiến rất dài 1965-1975.

Nhưng hình dạng của cuộc xung đột này cũng bị ảnh hưởng bởi cuộc chiến của Pháp ở Việt Nam.

Ví dụ, chiến dịch ‘Chúa Giêsu đi vào Nam’ do Pháp hỗ trợ đã đưa đi phần lớn cơ sở cộng tác viên Công giáo thuộc địa của Pháp do d’Argenlieu thành lập, bao gồm cả Ngô Đình Diệm, vào miền Nam, mà sau này sẽ hình thành cốt lõi nhà nước miền Nam Việt Nam ở cuối những năm 1950.

Đối với Pháp, kết quả rất lộn xộn: một mặt, những chiến thắng của Việt Nam đã truyền cảm hứng cho các đối tượng thuộc địa của Pháp ở những nơi khác, mặt khác, cuộc chiến tạo nên sự khốc liệt, đặc biệt là cho các tướng lĩnh như Salan, người đã chiến đấu ác liệt tại Algeria và, khi trên bờ vực thất bại, đã phát động một cuộc đảo chính tại chính nước Pháp, thậm chí xâm lược Corsica vào năm 1958, để buộc Pháp tiếp tục chiến đấu cho sự hùng mạnh của thuộc địa của mình.

Hoàng Trung – Thoibao.de (Tổng hợp)

Triệu lời CẢM ƠN!

Hàng triệu người đã xem tin tức và các chương trình của chúng tôi. Ngày càng có nhiều người lựa chọn ủng hộ chúng tôi. Bởi vì cần có một tiếng nói độc lập, phản biện trên các phương tiện truyền thông cho Việt Nam.

Với sự ủng hộ của các bạn, sẽ giúp cho mọi người truy cập thoibao.de miễn phí. Bởi vì chúng tôi xem báo chí không chỉ là sản phẩm truyền thông, mà còn là hoạt động có ích cho cộng đồng.

Đã có hàng chục triệu lượt người mỗi tháng không phải trả bất kỳ khoản nào để xem tin tức trên thoibao.de, nhưng các bạn cũng biết, để có báo chí chất lượng thì chúng tôi phải đầu tư rất nhiều. Đó là lý do tại sao chúng tôi cần sự hỗ trợ từ các bạn và người những ủng hộ.

1/ Qua Paypal, Visa, Mastercard, America Experess, Sepa Lastschrift: