Ngày 19/11, Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Robert O’Brien đã lên đường tới thăm Việt Nam để thảo luận về hợp tác an ninh khu vực. Chuyến thăm của ông Robert O’Brien diễn ra tiếp theo sau chuyến công du của Ngoại trưởng Mike Pompeo tới Hà Nội kết thúc khoảng 3 tuần trước đó. Các chuyến thăm dồn dập của những nhân vật trọng yếu trong chính giới Hoa Kỳ đánh dấu những nỗ lực vào phút cuối của chính quyền Tổng thống Donald Trump để đối phó với người khổng lồ châu Á, Trung Quốc.
Các thông tin liên quan đến Trung Quốc tại cuộc gặp cấp cao này không được tiết lộ, tuy nhiên qua bài phát biểu trước các sinh viên Học viện Ngoại giao Việt Nam, Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ đã đưa ra 2 sự cảnh báo quan trọng từ mối đe dọa mang tên Trung Quốc, đó là vấn đề Biển Đông và sông Mê Kông.
Ông O’Brien phát biểu: “Từ biển Đông đến lưu vực sông Mê Kông, những nguồn tài nguyên phong phú dồi dào của đất nước các bạn thuộc về con cháu của các bạn. Quyền thừa hưởng những nguồn tài nguyên này không thể bị cướp mất chỉ đơn giản vì một nước láng giềng lớn hơn và thèm muốn những gì thuộc về các bạn.”
Từ thông điệp này, có thể thấy Washington đang muốn đưa ra lời cảnh báo cho Hà Nội rằng, mối đe dọa của Bắc Kinh không chỉ đến từ phía Đông trên biển, mà còn đến từ lưu vực sông Mê Kông – một mạn sườn phía Tây của Việt Nam.
Nhà quan sát Minh Luật nhận định mạn sườn phía Tây của Việt Nam là hai quốc gia Lào và Campuchia đang trong tình trạng lệ thuộc rất sâu nặng vào Trung Quốc. Các chính sách gần đây của chính quyền Viêng Chăn và Phnôm Pênh cho thấy họ dần loại bỏ tầm ảnh hưởng của Hà Nội mà bị chi phối hoàn toàn bởi Bắc Kinh.
Sự cảnh báo của Mỹ về mối đe dọa xuất phát từ mạn sườn phía Tây của Việt Nam được cho là rất có ý nghĩa để kịp thời cảnh tỉnh Hà Nội, bởi khi Trung Quốc hoàn toàn kiểm soát được khu vực này sẽ gây ra mối đe dọa cận kề cho Việt Nam khi đứng trước bất kỳ một cuộc xung đột nào với Trung Quốc trong tương lai.
Việt Nam hiện nay đang phải đối mặt với mối đe dọa to lớn của Trung Quốc từ mạn sườn phía Tây trước sự xoay trục “hướng Trung” của hai nước anh em trên bán đáo Đông Dương là Lào và Campuchia.
Truyền thông quốc tế hồi đầu tháng 09 đã ghi nhận Lào là nạn nhân mới nhất sập bẫy nợ Trung Quốc.
Lào đã vay của Trung Quốc rất nhiều để đầu tư vào các dự án thủy điện sông Mê Kông cũng như dự án đường sắt cao tốc, một liên kết quan trọng trong Sáng kiến Vành đai và Con đường của Trung Quốc.
Tuy nhiên mới đây, Bộ Tài chính Lào đã đề nghị Trung Quốc là chủ nợ nước ngoài lớn nhất của nước này, cơ cấu lại các khoản nợ để tránh vỡ nợ.
Lào sẵn sàng trả bằng các tài sản có giá trị khác, như đất đai và giao cho các công ty quốc doanh Trung Quốc nắm quyền kiểm soát lưới điện của Lào, cũng như tiếp tục xây dựng các đập thủy điện ở thượng nguồn sông Mê Kông do Trung Quốc tài trợ.
Điều này rõ ràng gây ra mối đe dọa cho an ninh lương thực và môi trường cho toàn bộ khu vực Đồng bằng sông Cửu Long của Việt Nam.
Ngày 04/09, hãng tin Reuters cho biết là Viêng Chăn đang chuẩn bị nhượng lại cho công ty China Southern Power Grid (CSG) của Trung Quốc quyền kiểm soát phần lớn hệ thống điện quốc gia. Công ty này có trụ sở tại Quảng Châu.
Điều này sẽ giúp Trung Quốc gia tăng được thế lực trong khu vực do phần lớn điện do Lào sản xuất hiện nay là để xuất khẩu, không chỉ sang Trung Quốc mà còn sang cả Việt Nam. Việc Trung Quốc nắm được ngành điện lực của Lào có nghĩa là Bắc Kinh gián tiếp có được đòn bảy thương mại và chiến lược để gây sức ép với Việt Nam.
Tình hình tại Campuchia hiện nay còn gây bất lợi lớn hơn nữa với Việt Nam.
Campuchia, gần đây, đã phá dỡ căn cứ Hải quân Ream do Mỹ đầu tư xây dựng. Thay vào đó, một căn cứ hải quân khác, nằm dưới sự kiểm soát của Trung Quốc là Dara Sakor, có đường băng khổng lồ dài 3.400 mét hiện đang được xây dựng, có khả năng chứa nhiều máy bay quân sự Trung Quốc.
Theo giới phân tích nhận định, các máy bay ném bom và máy bay chiến đấu của Trung Quốc cất cánh từ căn cứ Dara Sakor và hạ cánh tại các đường băng trên đảo Đá Chữ Thập hoặc đảo Phú Lâm (do Trung Quốc chiếm đóng trái phép) trên Biển Đông có thể “xé toạc” bầu trời và vùng đất bên dưới của Việt Nam.
Cũng lưu ý rằng, giữa mùa đại dịch COVID-19 vào tháng 03 vừa qua, khi Trung Quốc đang là ổ dịch của thế giới, 3000 lính Trung Quốc và Campuchia đã tiến hành tập trận chung bắn đạn thật với xe tăng đổ bộ và vũ khí hạng nặng.
Động thái này cho thấy Campuchia sớm đánh đổi chủ quyền của mình cho Trung Quốc là điều khó tránh khỏi với tốc độ “bơm tiền bẫy nợ” từ Sáng kiến Vành đai và Con đường như hiện nay.
Sự thao túng của Bắc Kinh đối với của Lào và Campuchia được thể hiện rõ qua lập trường của hai quốc gia này luôn đứng về phía Trung Quốc trong tranh chấp biển Đông.
Đặc biệt hơn, Campuchia nổi lên như một kẻ phá hoại cho sự đồng thuận của ASEAN trong tranh chấp với Trung Quốc về Biển Đông.
Một mặt cảnh báo Việt Nam về mối đe dọa từ Trung Quốc, Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Robert C. O’Brien cũng gửi đi một thông điệp rõ ràng về sự hiện diện của Mỹ tại khu vực để chống lại tham vọng của Trung Quốc.
Trả lời câu hỏi của Zing News tại buổi họp báo trực tuyến từ Manila hôm 23/11, được đăng trên website Bộ Ngoại giao Mỹ , Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Robert C. O’Brien cho biết: “Thông điệp của chúng tôi là sẽ tiếp tục hiện diện ở đây, chúng tôi đã hỗ trợ các bạn và chúng tôi sẽ không rời đi. Chúng tôi sẽ không bị đẩy ra khỏi khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương. Chúng tôi sẽ chiến đấu cho một khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương tự do và mở rộng với tất cả bạn bè và đối tác của chúng tôi. Và tôi nghĩ khi chúng tôi gửi đi thông điệp đó – thông điệp hòa bình thông qua sức mạnh – là cách để răn đe Trung Quốc. Đó là một cách để đảm bảo hòa bình, và là một cách để đảm bảo rằng không có chiến tranh trong khu vực.”
Ông O’Brien cũng trấn an các nước trong khu vực, rằng Mỹ là một cường quốc Thái Bình Dương và có những cam kết dài hạn trong khu vực “dù được lãnh đạo bởi một tổng thống thuộc đảng Dân chủ hay Cộng hòa“. Ông cho biết lập trường chống Trung Quốc có được sự đồng thuận của lưỡng đảng Hoa Kỳ, bởi các hành vi thương mại không công bằng của Trung Quốc, hành vi trộm cắp tài sản trí tuệ, nỗ lực cưỡng bức các nước láng giềng, vi phạm nhân quyền ở Tân Cương, sự dập tắt ngọn lửa dân chủ ở Hồng Kông, và cố gắng cưỡng chiếm Đài Loan.
Trong bài phát biểu của mình tại Việt Nam, Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ đã khẳng định “Hoa Kỳ có một lập trường vững chắc phản đối sự cưỡng ép bắt nạt của Trung Quốc tại biển Đông và các mối đe dọa an ninh trong khu vực Mê Kông.”
Mỹ có khả năng thực thi cam kết này thông qua việc cầm trịch ‘Bộ tứ Kim cương’ (Nhóm QUAD) bao gồm Mỹ, Australia, Nhật Bản, Ấn Độ có khả năng ngăn chặn sự cưỡng ép bắt nạt của Trung Quốc trong khu vực, và không có lý do gì để các cuộc tiếp xúc vừa qua phía Mỹ không để ngỏ lời mời cho Việt Nam trở thành một thành viên chính thức của nhóm liên kết quân sự phi chính thức này.
Nhà quan sát Nguyễn Việt Trung cũng chia sẻ quan điểm này khi cho rằng nhấn mạnh đến “nguy cơ kép” ở Biển Đông, trên sông Mê Kông và bị thọc sườn từ phía Tây, Robert O’Brien hẳn đã khẳng định với Hà Nội là Mỹ sẽ chống lại các hành động cưỡng chế và bắt nạt của Trung Quốc trên biển đảo, đất liền và lưu vực Mê Kông. Để đổi lại, Mỹ có thể muốn Việt Nam trở thành thành viên “theo sát hoặc đồng hành” (shadow member) của chiến lược Ấn Độ – Thái Bình Dương tự do và rộng mở.
Nếu sự kết nối của Hà Nội đối với toàn bộ chiến lược Ấn Độ – Thái Bình Dương tự do và rộng mở có thể làm Bắc Kinh nổi giận, “Bộ Tứ” sẵn sàng chấp nhận cấp độ thấp hơn – một kết nối “thuần tuý” về kinh tế – mà không nhấn mạnh công khai khía cạnh hợp tác an ninh. Đó là tham gia “Mạng lưới các quốc gia thịnh vượng”, một dạng thức mở rộng của “Bộ tứ +”, rồi đây không chỉ Việt Nam mà một số nước châu Á khác cũng có thể dự phần.
Ông khẳng định ngày nay chỉ có thể phát huy tối đa sức mạnh thời đại khi Việt Nam biết cách giảm dần sự lệ thuộc vào Bắc Kinh, giãn cách Trung Quốc ra và tiến gần hơn tới Mỹ. Cần thì “nhu” nhưng quyết không được “nhược”!
Về khả năng đón nhận của chính quyền cộng sản Việt Nam, ông Minh Luật nhận định thái độ do dự, thậm chí là sự nghi ngờ của giới lãnh đạo Việt Nam đối với Mỹ vốn không là điều xa lạ. Nó không chỉ từ ý thức hệ chính trị, mà còn xuất phát từ việc họ chưa sẵn sàng chia sẻ về một tầm nhìn Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương tự do và mở rộng, khi mắt vẫn hướng về Bắc Kinh với niềm tin mong mỏi về chủ nghĩa cộng sản sẽ là tương lai của nhân loại.
Trung Kiên – Thoibao.de (tổng hợp)
>>> Việt Nam và các nước ASEAN mua vaccine ở đâu?
>>> Trung Quốc: Các doanh nghiệp chạy sang Việt Nam – Địa phương cầu cứu trung ương
>>> Bi hài đằng sau chuyện mừng “Tân tổng thống” Biden
Cách cài vượt tường lửa miễn phí:
Điện thoại di động (mobile phone) = https://bit.ly/2QCRpE7
Trình duyệt (browser) = https://bit.ly/3hKTidT
